Mangomomenten zijn de kleine, onverwachte, verrassende, soms bijna niet waarneembare acties of gebaren tijdens de dagelijkse zorgverlening tussen patiënten, bewoners, familieleden en/of hulpverleners. Ze vinden plaats tijdens normale zorgactiviteiten, zijn niet ziekte specifiek en vergen geen of weinig tijd, middelen of energie.

Aanleiding van dit onderzoeksproject: Een mango? Het verhaal van Viviane & Annemie:

Twee maanden na het ontwaken uit coma op de dienst intensieve zorgen, vertelde Viviane hoe moeilijk het geweest was om continu in bed te liggen, de alarmgeluiden van de toestellen te aanhoren, hoe het grijze plafond eruitzag, hoe ze stemmen hoorde van overleden familieleden die ze soms naast haar bed zag staan, en … hoe ze er zelfs aan dacht om “een spuitje” te vragen, … maar ook hoe ze nu terug stilaan kon genieten van de kleine dingen zoals eten of even uit het raam kijken.

Viviane deelde deze ervaringen in 2015 met Annemie Struyf, journaliste bij de VRT, en dit werd een pakkend onderdeel van de Via Annemie reportage over het leven op intensieve zorgen in UZ Leuven (Via Annemie, 2015). Annemie was duidelijk geraakt door het verhaal van Viviane en er viel een stilte … toen vroeg Annemie: “Is er niets waarmee ik je plezier kan doen?”, Viviane dacht na en antwoordde: “Een mango, dat zou ik nog eens willen proeven”. Op het einde van haar observatieperiode op intensieve zorgen ging Annemie nogmaals langs bij Viviane en bracht haar als cadeau een mango. Nu was het Viviane die geraakt was door het kleine gebaar van Annemie en zei, met de tranen in de ogen, “Dit ga ik nooit vergeten!”.

Doel van dit onderzoeksproject

Het uiteindelijk doel van dit onderzoeksproject is om:

• de tevredenheid van patiënten, bewoners en familieleden te verhogen
• de relatie zorgvrager en zorgverlener te versterken
• de bevlogenheid van zorgverleners te vergroten

Dit project situeert zich binnen de pijler Kwaliteit en Patiëntveiligheid van het Leuvens Instituut voor GezondheidszorgBeleid (LIGB). In deze pijler wordt er gewerkt vanuit de 6 dimensies van kwaliteit, zoals gedefinieerd door het Institute of Medicine (2001). De 6 dimensies zijn veiligheid, effectiviteit, efficiëntie, gelijkheid, tijdigheid en patiëntgerichtheid. Patiëntgerichte zorg wordt door het IOM gedefinieerd als “zorgverlening met respect voor de individuele patiënt, inspelend op de voorkeuren, noden en de waarden van deze patiënt en erop toeziend dat deze worden opgenomen in de klinische beslissingen.”

LIGB-KU Leuven onderzoeksproject rond Mangomomenten

In een multimethodisch onderzoeksproject, gecoördineerd vanuit het Leuvens Instituut voor GezondheidszorgBeleid KU Leuven en ondersteund door KOTK, zijn we in 2017 van start gegaan met een oproep naar Mangomomenten binnen het transmurale zorgproces van de oncologische patiënt in AZ Diest, Imelda Bonheiden en UZ Leuven. Binnen dit project trachten we voorbeelden van Mangomomenten te verzamelen die later gebruikt kunnen worden in een implementatieproject. Momenteel nemen meerdere partners deel aan dit onderzoeksproject en is de scope ook uitgebreid van enkel kankerpatiënten naar alle patiënten in ziekenhuizen, eerstelijn en revalidatiecentra alsook bewoners in woonzorgcentra.

Het onderzoeksproject wordt opgedeeld in vijf fasen (Figuur 1): 1) een oproep naar voorbeelden van Mangomomenten, 2) het in kaart brengen van de meest betekenisvolle momenten door middel van interviews met patiënten, familieleden/mantelzorgers en zorgverleners, 3) een doelgerichte literatuurstudie, 4) het organiseren van focusgroepen om de Mangomomenten te prioriteren en hun haalbaarheid na te gaan en 5) het organiseren van een regio-overschrijdende consensusmeeting.

Figuur 1. Flowchart project.

Onderzoeksteam

Het onderzoek wordt gepromoot door:
Prof. dr. Kris Vanhaecht (LIGB-KU Leuven, UZ Leuven)

Co-promotor van het onderzoeksproject zijn:
Prof. dr. Chantal Van Audenhove (LUCAS-KU Leuven)
Prof. dr. Ignace Vergote (LKI-KU Leuven, UZ Leuven)
Prof. dr. Lode Godderis (KU Leuven)

Het team kan rekenen op de expertise van zijn adviesraad bestaande uit: Mevr. C. Ameloot (Carglass), Dr. L. Colemont (“Stop Darmkanker”), Dhr. L. Galoppin (Reply MC), Mevr. K. Genoe (VIAS institute), Dhr. K. Heeren (King Alfonso) en Dhr. F. Hegt (Starbucks).

Het project wordt gecoördineerd door dr. Ellen Coeckelberghs en dr. Deborah Seys als onderzoeksmedewerkers en mevr. Ellen Verstrepen als administratieve ondersteuning.

Onderzoeksoutput

Vanhaecht K. In search of Mangomoments. Lancet Oncol 2018 Feb;19(2):165. doi: 10.1016/S1470-2045(18)30034-2.

Tussentijds rapport KOTK